168.am Տեր Ավետիս քահանա Դանիելյան. «Նավասարդ սրբազանն ավելի շատ հեծանիվ է սիրում» ՕՖԵԼՅԱ ՀՈՎՀԱՆՆԻՍՅԱՆ ...Ես հասկանում եմ այդ երեխաներին, որ սիրել են, կապված են եղել հետը, բայց հո նրան չտարա՞ն կախաղան: Եթե ես ուխտ եմ արել հնազանդության, եկեղեցուն ծառայելու, ես պիտի ծառայեմ... Վերջերս Սուրբ Սարգիս եկեղեցու «Արարատ» հոգևոր երիտասարդական միության մի խումբ անդամներ ակցիա անցկացրեցին Արարատյան Հայրապետական թեմի առաջնորդարանի շենքի առջև՝ պահանջելով միության նախկին ղեկավար Տեր Հակոբ քահանա Խաչատրյանին չտեղափոխել այլ տեղ: Միության անդամները նշում էին, որ Տեր Հակոբի տեղափոխման դեպքում միությունը պարզապես կլուծարվի: Արարատյան հայրապետական թեմի մամլո դիվանը տեղեկատվություն տարածեց այն մասին, որ Տեր Հակոբ քահանան Երևանի Սբ. Երրորդություն եկեղեցի է տեղափոխվել «Սբ․ Սարգիս եկեղեցու ծխական խորհրդի անդամների՝ հունիսի 25-ի դիմումի հիման վրա՝ հաշվի առնելով ծխական խորհրդի, հովիվ Տ․ Շահե քահանա Հայրապետյանի և Տ․ Հակոբ քահանա Խաչատրյանի հարաբերություններում ստեղծված անառողջ մթնոլորտը, որը մի քանի տարվա պատմություն ունի, իսկ այժմ հասել է առավելագույն սրվածության»: Չնայած այս հայտարարություններին՝ հասարակության շրջանում տեսակետներ էին շրջանառվում, թե նա խնդիրներ է ունեցել Արարատյան Հայրապետական թեմի առաջնորդ Նավասարդ արքեպիսկոպոս Կճոյանի հետ:  168.am-ի հետ զրույցում Սբ. Աստվածածին եկեղեցու հոգևոր հովիվ Տեր Ավետիս քահանա Դանիելյանը խոսել է Տեր Հակոբ քահանա Խաչատրյանի տեղափոխման, դրա պատճառների և այլ հարցերի մասին: - Տե՛ր Ավետիս, ի՞նչ տեղեկություններ ունեք և ի՞նչ եք մտածում կատարվածի մասին: - Նախ, ես մանրամասներ չգիտեմ այդ պատմությունից, և միգուցե պետք էլ չի, որ ես իմանամ: Ես տիրապետում եմ այն ինֆորմացիային, որը պաշտոնապես տարածվել է Արարատյան թեմի մամլո դիվանի կողմից: Մի կողմ դնենք այդ պաշտոնական կողմը. նրանցից մեկը իմ հոգևոր առաջնորդն է, մյուսը՝ հոգևոր եղբայրս: Ինքը՝ Տեր Հակոբը, լավ հոգևորական է, գնահատված, խրախուսված նույն սրբազանի կողմից: Վստահ եմ, որ գիտեք՝ վերջերս Տեր Հակոբը պարգևատրվեց, խրախուսվեց նախագահական մրցանակով: Իհարկե, այդ մրցանակին, այդտեղ իրեն բերելն առաջնորդի կարգադրությունն է եղել, առաջնորդի միտքն է եղել, այսինքն՝ նա գնահատվել է: Ուզում եմ ասել, որ այստեղ անձնական բաներ չկան հաստատ: Ես հասկանում եմ այդ վիճակը, որովհետև ինքս էլ այդ փորձության միջով ժամանակին անցել եմ: Ես այսօր չեմ փոշմանում, որ Գարեգին սրբազանը ինձ տեղափոխեց Սբ. Կաթողիկե եկեղեցի: Սկզբում ես ըմբոստացա, սակայն հետո հասկացա, որ Վեհափառն ավելի իմաստուն գտնվեց: Եթե ես ուխտ եմ արել հնազանդության, եկեղեցուն ծառայելու, ես պիտի ծառայեմ: Ամեն դեպքում, իր այն ժամանակվա գործելաոճի և սրբազանի այսօրվա գործելաոճի մեջ ոչ մի հակաեկեղեցական, անձնական բան չկա: Դա ամեն առաջնորդի իրավունքն է: Իր թեմի ներսում ինքը կարող է հանգիստ վերադասավորել իր քահանաներին: Իմ հոգևոր եղբայրներից մեկը մի պատմություն է պատմել: Վանականները մի քանի ամիս հավաքվում են, գլոբուսն են սարքում, որ անակնկալ մատուցեն Մխիթար Սեբաստացուն: Երբ ցույց են տալիս, ասում են՝ հայր սուրբ, տես, մենք տքնեցինք, չարչարվեցինք, գլոբուսը սարքեցինք, ձեզ ուզում ենք անակնկալ մատուցել, Հայր սուրբն ասում է՝ դե հիմա քանդե՛ք: Եվ քանդում են: Եկեղեցականին հարիր է խոնարհությունը ոչ միայն իր վերադասի, իր հոգևոր պետերի հանդեպ, այլ ընդհանրապես իր ժողովրդին սիրող մարդ պետք է լինի. ի վերջո, նյութը, որ մենք աշխատում ենք, մշակում ենք, մարդն է: Մարդուն պետք է միայն սիրով, հնազանդությամբ, օրինակելի վարքով մոտենաս: Հասկանում եմ, որ Տեր Հակոբը լավ առաքելություն ուներ, լավ գործեր էր անում, բայց տեղափոխումը չի նշանակում, որ ինքը վերջացավ: Ես հավատում եմ, որ ինքը կարող է շատ լավ բաներ անել, որովհետև ինքը աշխատող տղա է: Պարզապես խնդիրն այն է, որ հաճախ կողքից սադրանքներ են լինում այն առումով, որ փողոցում կատարված վիճակը, ցույցերը, պիկետները չես կարող բերել եկեղեցի: Եթե այդ վիճակները բերես եկեղեցի, այդ մեթոդները աշխատեցնես եկեղեցում, հետո պիտի ցախավել վերցնես և ավգյան ախոռների նման մաքրես այդ եկեղեցին, որովհետև դա շատ լուրջ խնդիր կարող է լինել: Եկեղեցին ապրող օրգանիզմ է, այն ստատիկ չէ, ինքը քարոզում է, բժշկում: Թերություններ կան, այնքան թերություններ կան… Աշխատանքի ժամանակ են թերություններ լինում, չաշխատողը թերություններ չի ունենում: Կարծում եմ, որ այս ամենը ժամանակի ընթացքում կանցնի, կհանդարտվի, և ամեն ինչ շատ լավ կլինի: Ինչպես գիտեք, մենք երկար ժամանակ պետականություն, պետական մարմիններ չենք ունեցել, բայց, փառք Աստծո, եկեղեցին եղել է իր կանոնադրությամբ, իր սրբազան ավանդությամբ և ավետարանական հիմքով: Եթե մենք խախտում ենք այս սյուները, որի վրա հիմնված է մեր վարդապետությունը, մեր քարոզը, մեր ճշմարտությունը, հետո մենք արդյոք կկարողանա՞նք այս դժվար ժամանակներում վերականգնել այդ փլված փլատակները, թե՞ կմնանք դրանց տակ: Ես ցանկանում եմ, որ ոչ դատապարտենք մեկին, ոչ էլ պաշտպանենք մյուսին, որովհետև պաշտպանության կարիք չկա: Ես հասկանում եմ այդ երեխաներին, որ սիրել են, կապված են եղել հետը, բայց հո նրան չտարա՞ն կախաղան: Կոչեցին քարոզության ուրիշ վայրում: Ես վստահ եմ, որ շատ ավելի լավ կլինի: - Արարատյան հայրապետական թեմի մամլո դիվանի հաղորդագրության մեջ նշված էր նաև, որ «Արարատ» միության ակցիան սադրանքի է նման: Դուք ևս այդպե՞ս եք կարծում: - Ես չէի ուզենա, որ եկեղեցում նման դեպք լիներ՝ քաշքշոց, միտինգային երևույթներ և այլն, և այլն: Դա հարիր չէ եկեղեցուն: Ինչի՞ համար, ո՞ւմ դեմ եմ ես պայքարում: Եթե պայքարում ես օտար աղանդի դեմ, եթե որոշում է եղել, որը եկեղեցու հետ կապ չունի` հասկանալի է: Դա հասկանում ես: Բայց իրականում ի՞նչ անես եկեղեցուն: Գնաս մինինգներ անես, բունտեր անես, իմաստ չունի: Ես հասկանում եմ այդ երիտասարդերին, նրանք կապված են իրենց հոգևոր հովվի հետ, բայց իրենց հոգևոր հովվին ոչինչ չի սպառնում: Գոնե ես այդպես եմ ենթադրում: Եկեղեցում միգուցե ավելի լուրջ բաներ են եղել, բայց դուք և ես դրա մասին չգիտենք: Բայց երբ միանգամից այդպես աղմուկ են հանում, արդեն զգում ես, որ իրոք սադրանքներ կարող են լինել: Մի փոքր շատ խոսվեց ադ թեմայի մասին: Առաջնորդն իր կանոնադրությունն ունի, այդպես է անում: Ասում են՝ տես այս հակասությունը կա, այն բանը կա: Դա «ըսին, ըսավ» շարքից է՝ լսել ենք, իմացել ենք… Ի՞նչ ասեմ, իմ ենթադրությունները դնեմ ու որպես ճշմարտություն անցկացնե՞մ: Չի լինի այդպես: Հաճախ մարդիկ ասում են՝ եկեղեցին ոչինչ չի անում: Նշեմ մեկ օրինակ՝ Երևանն այս տարի գրքի համաշխարհային մայրաքաղաքն էր: Իմացանք, որ ամենաշատը գիրք տպել է Մայր աթոռը, այսինքն՝ ինքն իր առաքելությունն անում է: - Տե՛ր Ավետիս, Արարատյան հայրապետական թեմի մամլո դիվանը խոսեց նաև ծխական խորհրդի, հովիվ Տ․ Շահե քահանա Հայրապետյանի և Տ․ Հակոբ քահանա Խաչատրյանի հարաբերություններում ստեղծված անառողջ մթնոլորտի մասին: Ի՞նչ գիտեք այդ անառողջ մթնոլորտի մասին և ինչո՞ւ առհասարակ նույն եկեղեցու սպասավորների միջև պիտի անառողջ մթնոլորտ լինի: - Ինչպես դուք եք լսել, այնպես էլ ես եմ լսել: Ես չգիտեմ՝ որտեղի՞ց է դա գալիս, ի՞նչ է կատարվել, ի՞նչ չեն կարողացել կիսել միմյանց հետ: Պետք է անցկացնենք դա: Դա իմ եկեղեցին չէ, դա քոնը չէ, Նավասարդ սրբազանինը չէ, դա մեր մայր եկեղեցին է, պետք է պահենք այն: Ես շատ ուրախ եմ, որ չգիտեմ դրա մասին, բայց ամեն ինչը լուծվող հարց է, բոլորն էլ Քրիստոսի եկեղեցու սպասավորներն են: Իմ ցանկությունն է, որ եկեղեցում նման բաներ չլինեն. մեզ չսիրողները ուրախանում են, երբ նման բաներ են լինում, հատկապես, երբ լրատվական դաշտն էլ, չես իմանա՝ ինչ շահեր ունենալով, ինչ պատվերներ ունենալով, կարող է կրակի վրա յուղ լցնել, ինչպես ասում են, հնարանքներ կան, որոնք ավելի թեժ են պահում: Դա է դատապարտելի: Ինձ` որպես հոգևորական, մի՛ սիրեք. բայց սիրեք այն քարոզը, որ ես անում եմ: Գավառական մի խոսք կա՝ Տեր հայրին մի՛ նմանվիր իր արարքներով, բայց իր խոսքը լսի՛ր: Մենք էլ կանցնենք, բայց եկեղեցին կմնա: Եկեղեցականներն էլ մարդիկ են, իրենք էլ են ընկնում, իրենք էլ են սխալներ անում: Եկեղեցում բարձր մարմիններ կան, որոնք սթափության կոչ են անում, խստությամբ, սիրելով ամեն ինչ անում են: - Խոսքը` կոնկրետ Տեր Հակոբի մասին չէ, սակայն օրինակ՝ Սբ. Սարգիս եկեղեցու քահանան կարող է չցանկանալ տեղափոխվել մեկ այլ եկեղեցի զուտ այն պատճառով, որ այստեղ արարողություններն ավելի շատ են, քան այլ եկեղեցիներում: Իսկ որքան շատ են ամուսնության, կնունքի, հոգեհանգստյան և այլ արարողությունները, այնքան շատ գումար են վաստակում եկեղեցականները… - Շատ ճիշտ հարցադրում է: Գիտեք՝ Երևանի կենտրոնում գտնվող եկեղեցիները համեմատարաբար ավելի եկամտաբեր են, քան ծայրամասերի եկեղեցիները: Սակայն երբ հոգևորականը ցանում է սերմերը, ինքն անպայման պտուղ կստանա, ինքը բերք կհավաքի՝ դա կլինի նյութապես, կլինի հոգեպես: Մի բան կա եկեղեցում, որ պիտի լինի՝ տասանորդը: Երբ որևէ մեկն իր կարողության սահմաններում վճարում է քահանային, նա այլևս չի մտածում ծեսի մասին: Կա այդ երևույթը, ճիշտ է նկատված, բայց չեմ կարծում, որ Տեր Հակոբը այնպիսի հոգևորական է, որ ասի՝ մեղրի կարասից դուրս եկա, հիմա սոված պիտի մնամ: Ինքը նման մարդ չէ: Իր մասին չես կարող ասել նման բան: Միգուցե կան նման մարդիկ, որ ավելի արծաթասեր են, քան աստվածասեր: Մարդկային որակներ են, տեսակներ, ամեն ինչ կարող է լինել: Դա իրենց խնդիրն է, թող մտածեն, որ ամեն ինչ չի վաճառվում: Տեր Հակոբն այդ հոգեբանության մարդ չէ: - Վերջերս Նավասարդ Կճոյանի անունն անընդհատ շոշափվում է տարբեր պատմություններում, վերջրես նաև` օֆշորային պատմության մեջ: Ի՞նչ եք կարծում հատկապես օֆշորային պատմության մասին: - Ասում են՝ սուտը այնքան համոզիչ պիտի ասես, այնքան ասես, որ դու ինքդ սկսես հավատալ դրան: Ես, անկեղծ ասած, չեմ հավատում: Ես գիտեմ, որ սրբազանը շրջապատի մարդ է, կարողություն ունի, բայց ես չեմ հավատում: Ամեն ինչ հանդարտ գնում է, մեկ էլ չգիտես՝ որտեղից բստրեց, մի բան դուրս եկավ: Չեմ կարող հավատալ: Կա՛մ ես երևակայությունից զուրկ եմ, կա՛մ ես մի քիչ դաուն եմ, որովհետև այդ գումարների մասին որ խոսում են, թող ինձ ներեն, անկեղծ եմ ասում, թող ինձ ներեն, չեմ կարողանում հասկանալ: Գիտեմ, որ աշխարհում նման բաներ լինում են, բայց չի տեղավորվում: Միգուցե իմ թերությունն է, բայց ես չեմ կարողանում հասկանալ՝ դա ինչ բան է: - Այսինքն՝ կարծում եք, որ որոշ մարդիկ փորձում են սևացնե՞լ Նավասարդ Կճոյանի կերպարը: - Ասում է՝ ես Կեսարին շատ եմ սիրում, բայց ճշմարտությունն առավել: Ինձ համար ցավ է նման բաներ կարդալը, լսելը, բայց ինձ թվում է՝ ճշմարտությունն ավելի բարձր է: Սրբազանը շատ հանգիստ մարդ է: Եթե մեկի մասին իրոք նման բաներ լինեին, մարդիկ ինֆարկտի կհասնեին: Եթե ինքը իրեն շատ լավ է զգում, իր տրամադրությունը շատ լավ է, ինքը ծիծաղում է, խոսում ենք, նշանակում է… - Տե՛ր Ավետիս, հոգևորականներից շատերը նույնպես ավտոմեքենա ունեն, բայց նրանց մեքենաների վրա մարդիկ չեն կենտրոնանում: Ինչո՞ւ է Նավասարդ Կճոյանի ավտոմեքենան մշտապես մարդկանց ուշադրության կենտրոնում: - Ինքը որ ասում է՝ ես մեքենա չեմ սիրում, շատ ճիշտ է ասում: Ինքն ավելի շատ հեծանիվ է սիրում: Այն ժամանակ, երբ սրբազանը Օշականում առաջնորդն էր, որ ասում էի՝ իմ կնքահայրը ձեր առաջնորդն է, ասում էին՝ այն, որ հեծանիվո՞վ է միշտ ման գալիս: Դա չի նշանակում, որ ինքը գումար չուներ: Ես իրեն ընդհանրապես ղեկին չեմ տեսել: Ինքը մեքենաների մասին ընդհանրապես չի խոսում, որովհետև, ինձ թվում է, իրեն այդ թեման ընդհանրապես չի հետաքրքրում: Երբ ինքն ասում է՝ ինձ նվիրել են, ինքը հաստատ ճիշտ է ասում: Ինքը իմ երեխաների կնքահայրն է, ես էլ եմ իրեն շատ բաներ նվիրել որպես կնքահայր: Հիմա, եթե հարցնեն՝ սրբազան, այս բանը քեզ որտեղի՞ց, ասի՝ սանիկս է նվիրել, էլի չեն հավատա: