«Տեր հայրը սկսեց խաչալվա անել, վերցրեց փոքրիկ պղնձյա խաչը, որ դրված էր Ավետարանի մոտ, երեք անգամ խաչանիշ արեց օրհնած ջուրը, առավ պղնձյա խաչը, թաթախեց օրհնված ջրի մեջ և նրանով խաչաձև գծեց հիվանդի ճակատը.«սա եղիցի բժշկություն և փարատություն ցավոց քոց». երեք անգամ կրկնեց գործողությունը, քահանան խաչալվա ջրից սրսկեց հիվանդի երեսի վրա, ապա ասաց բոլորին.-դե, որդիք, դուք էլ մին-մին եկեք, սուրբ Ավետարանաը համբուրեցեք և օրհնած մասնակից եղեք»։ Այս տողերը կարելի է կարդալ Րաֆֆու «Սալբի» վեպում, որտեղ նկարագրվում է իրական եկեղեցական արարողություն։

Հին ժամանակներից մարդիկ ըստ անհրաժեշտության՝ հիվանդների առողջացման, օրհնության, այգիների պտղաբերության և այլնի համար ամանով ջուր էին բերում եկեղեցի և խնդրում, որ քահանան օրհնի այն՝ սուրբ խաչը ջրի մեջ ընկղմելով:

Եկեղեցական այս արարողությունը կոչվում է խաչահանգիստ կամ խաչալվա։ Արարողության ընթացքում քահանան խաչով օրհնում է ջուրը, որն այնուհետև բաժանվում է հավատացյալներին՝ որպես բժշկության միջոց։

«Տեր, Սուրբ Խաչիդ զորությամբ օրհնիր այս ջուրը քահանայիս ձեռքով և ժողովրդի խնդրանքով», - աղոթում է քահանան և երեք անգամ խաչով խաչակնքում ջուրն ու տալիս մարդկանց՝ ցավերի փարատման և օրհնության համար:

Այսօր եկեղեցիներում հաճախ կարելի է հանդիպել խաչալվայի արարողության։ Արարատյան Հայրապետական թեմի առաջնորդական փոխանորդ Գերաշնորհ Տ. Նավասարդ արքեպիսկոպոս Կճոյանի օրհնությամբ և Երևանի Ս. Աննա եկեղեցու հոգևոր հովիվ տեր Զենոն քահանա Բարսեղյանի նախաձեռնությամբ ամեն հինգշաբթի եկեղեցում կատարվում է բժշկության կարգ և խաչալվայի արարողություն:

«Որպեսզի այս ջուրը լինի մեր հոգիների և մարմինների ազատությունը», - ասում է Տեր Զենոնն ու հավատացյալներին խնդրում հերթով մոտենալ ու վերցնել օրհնված ջուրը։ Այնուհետև մարդիկ մոտենում, հերթով վերցնում են օրհնված ջրից ու համբուրում խաչը։

Ջուրը եկեղեցում օգտագործվում է տարբեր առիթներով. ջրով մկրտվում են, քահանան լվանում է ձեռքերը Սուրբ Պատարագի սկզբում, Ավագ Հինգշաբթի ջուրն օրհնվում է Ոտնլվայի արարողության համար, ջուրն օրհնվում է Սուրբ Ծննդյան տոնին, ինչպես նաև Տնօրհնեքի և Խաչահանգստի արարողության ժամանակ:

«Ես հավատում եմ, որ օրհնված ջուրը մեծ զորություն ունի։ Կարևորը, սակայն, հենց ջուրը չէ, այլ դրա խորհուրդն ու հավատքը։ Եթե հավատով մոտենաս և ի սրտե աղոթես, ապա կբժշկվես», - ասում է Գայանեն։

«Ով Տեր Աստված մեր, օրհնիր այս ջրերը' ծառայեցնելով այն Քո ծառաների մաքրության համար: Վանիր սրանից բոլոր վնասակար ու չար բծերն ու ախտերը և սատանայի ամբողջ բռնությունը: Նաև հաստատիր սրա մեջ ամենազոր Սուրբ Հոգուդ շնորհները' բժշկություն, առողջություն և ամենաչարի դեմ հաղթության կարողություն:
Եվ մենք ամենքս սրանով թող արժանանանք Քո օգնությանը և Քո ընդունելությանը, բժշկությանդ, սրբությանդ և անդադար պիտի փառավորենք Հորը, Որդուն և Սուրբ Հոգուն' այժմ և միշտ և հավիտյանս հավիտենից: Ամեն»: (Բարսեղ Կեսարացու ջրօրհնյաց աղոթքը):

Հասմիկ Թամամյան